“The English language in Ireland, like in America, became so naturalised it appeared to be indigenous.” – Tom Paulin
(A New Look at the Language Question)
Yn wreiddiol, roedd Saesneg yn rhydd o reolau wedi gormes y Normaniaid, yna’r Gwyddel Thomas Sheridan yn un o’r rhai i geisio cael rheolau [John Walker y Sais wedi ennill y frwydr honno am resymau cenedlaetholdeb]
Jonathan Swift y Gwyddel oedd eisiau academi i’r iaith Saesneg yn yr 18fed ganrif. Eto o erthygl Paulin:
He also observed that an Irish accent made ‘the deliverer…ridiculous and despised’.
Yn yr 20fed ganrif, Beckett yn rhan o ba draddodiad? :
Barddonol neu lenyddol?
Dyna sut mae’r Gwyddel yn goresgyn problemau ynglŷn â’r iaith – ymwneud a hi mewn modd gall Cymry Cymraeg bydd gwneud. Ond yn fy marn i nid ydynt a’r gallu i ddadansoddi sefyllfa’r iaith Wyddelig yn yr un modd gan ei bod hi’n sefyllfa mor fregus.
Y cwestiwn penodol i’r diwydiant cerddorol yng Nghymru yw :
Ydy’r defnydd o’r iaith yn ein traddodiad gwerin yn gwneud hi’n anoddach i fyd-eangoli?
Yn y pen draw, mae hynny’n gwestiwn pwysicach na thal y BBC i mi.